Joseph Ignatz Claus

aus Wikipedia, der freien Enzyklopädie
Zur Navigation springen Zur Suche springen
Titelblatt aus Joseph Ignatz Claus’ „Spicilegium Concionatorium“ (Venedig, 1741)
Epitaph von Joseph Ignatz Claus in der Umbauung des Kreuzhofes des Augsburger Domes (Westflügel, 5. Joch von Norden, Ostwand).[1] Text von Franz Anton Veith.[2]

Joseph Ignatz Claus (* 1691; † 25. Juli 1775) war Lizenziat der Theologie, katholischer Pfarrer zu Hirschbach in Schwaben, zu Oberndorf, Kaufbeuren und schließlich zu Biberbach, Kanonikus im Kollegiatstift St. Gertrud in Augsburg und später fürstbischöflich-augsburgischer Kirchenrat sowie Dechant des Ruralkapitels zu Westendorf.[3] Claus’ Priesterweihe fand am 27. März 1717 in Augsburg statt.[4]

Joseph Ignatz Claus ist v. a. als Autor von Predigtliteratur in deutscher und lateinischer Sprache bekannt.[2] Sein Hauptwerk, das Spicilegium Concionatorium wurde 1741 auch in Venedig verlegt (siehe Abb.). Joseph Ignatz Claus’ Epitaph befindet sich in der Umbauung des Kreuzhofes des Augsburger Domes (Westflügel, 5. Joch von Norden, Ostwand.[1]) Placidus Braun schrieb unter Verweis auf Franz Anton Veiths Kommentar[2] über ihn: Joseph Ignaz Claus, geiſtlicher Rath, Pönitenzer und Siegler, dann Kanonikus zu Gertraud in Augsburg, lieferte für geiſtliche Redner vortreffliche Quellen und die nützlichten Materialien. Er ſtarb im 84ſten Jahre ſeines Alters den 25. July 1775.[5]

Werke[Bearbeiten | Quelltext bearbeiten]

  • Der an vilen Orthen eingeladene Gast=Prediger, das ist Unterschidliche Predigen an denen Fest=Tägen Christi des HErrn, [...]. Im Verlag Mathiä Wolffs seel. Wittib und Sohn, Augsburg 1746, ed. 1, weitere Auflagen Augsburg 1752 und 1767 (folio).
  • Dies sancta pii sacerdotis, i.e. Modus et Ordo vivendi pro viris ecclesiasticis in sacculo degentibus; accessit Dissertatio in illa S. Jo. Chrysostomi verba: Non arbitror, inter sacerdotes multos esse, qui salvi fiant; sed multo plures, qui pereant. Augsburg 1757 (oktav).
  • Spicilegium universale sacro-profanum, in X Libros et III Partes dispartitum, indice concionatorio auctum. Augsburg 1762 (folio).
  • Manuductio ad Barziae Excitatorem Christianum, Seu Sermones missionales, ad Dominicas et Festa per annum reducti et applicati. II volumina, Augsburg 1766 (folio).
  • Conjectura prognostica, physico-moralis, ascetica. Augsburg 1767 (oktav).
  • Spicilegium Concionatorium, Hoc Est, Conceptus Morales Pro Cathedra. IV volumina, Wolff, Augsburg 1766.
  • Spicilegium Catechetico-Concionatorium Id Est, Conceptus Exegetici. Wolff, Augsburg 1744 und Innsbruck 1755.
  • Der mit dem Creutz prangende getreue Diener deß Gecreuzigten, das ist Letzte und schuldige Ehren-Rede weyland deß [...] Herren Antonii Ginther [...] Pfarreren beym Heil. Creutz zu Marck Biberbach. Gruber, Augsburg 1725.
  • Das Liecht des Hohen Adels auf den Leuchter des Heil. Ordens-Stand gestellt. Augsburg 1736.
  • Die Eingefleischte Tugend, Das ist: Der [...] Claravallensische Abbt Bernardus, in dem [...] Reichs-Stifft und Gottes-Hauß Kaysersheim in einer Lob-Red mündlich vorgetragen. Wolff, Augsburg 1736.
  • Epitome vitae venerabilis domini Antonii Ginther decani, & parochi ad SS. Crucem in Biberbach (Beidruck zu Unus pro omnibus. ab der ersten, postumen Edition, ohne Autorenangabe[6][7]).

Literatur (allgemein)[Bearbeiten | Quelltext bearbeiten]

  • Hans Pörnbacher: Literatur in Bayerisch Schwaben. Von der althochdeutschen Zeit bis zur Gegenwart. Anton H. Konrad Verlag, Weißenhorn 1979, ISBN 3-87437-161-1.

Weblinks[Bearbeiten | Quelltext bearbeiten]

Einzelnachweise[Bearbeiten | Quelltext bearbeiten]

  1. a b Denis André Chevalley, Heide Werner-Clementschitsch und Martin Mannewitz: Der Dom zu Augsburg. Oldenbourg Wissenschaftsverlag, 1995, ISBN 978-3-48655-960-6 (Referenz bei Google Book Search)
  2. a b c Franz Anton Veith: Bibliotheca Augustana, complectens notitias varias de vita et scriptis eruditorum,quos Augusta Vindelica orbi litterato vel dedit vel aluit. im Eigenverlag, Augsburg 1785, Alphabetum I (in den Digitalen Sammlungen der Universitätsbibliothek Augsburg), Seite 36 ff. "CLAUS (Josephus Ignatius) De Viro hoc, licet & eruditione, & eccleſiaſticis, quæ adminiſtravit, officiis approme claro, pauca habeo, quæ proponam. Natus is ſæculo ſuperiore, poſt emenſum ſtudiorim curriculum, in quo ea cum laude verſatus fuerat, ut SS. Theologiæ Licentiatus creatus ſit, ſacerdotali ſeſe ordini mancipavit: cumque permagno animarum ſalvandarum ſtudio flagraret, paſtoralis curæ negotium capeſſens, quatuor ſucceſſu temporis parochias, Hirſchbaci videlicet, Oberndorfii, Kaufburæ imperiali Suevicæ civitate, ac Biberbaci pago ab Auguſta Vindelica aliquot horis diſſito rexit; ita quidem, ut & ab Epiſcopo ſuo Conſiliariorum eccleſiaſticorum albo adſcribi, & ruralis Capituli Weſtendorfenſis Decanus legi mereretur. Subin Auguſtam ab Ordinario accitus, & Canonicus ad S. Gertrudem factus, per aliquod temporis ſpatium munere Viſitatoris diœceſani probe ecercito, tandem Pœnitentiarii majoris & Sigilliferi epiſcopalis dignitatem accepit; quo tamen poſtremo munere ob ingraveſcentem ætatem, ſun vitæ finem, ſeſe ultro abdicavit. Diem ſupremum clauſit anno MDCCLXXV. plenus dierum, præcipuam nominis celebritatem ſacræ eloquentiæ titulo conſecutus. Tumulo conditus eſt in ambitu Eccleſiæ cathedralis Auguſtanæ, addito ſequenti Epitaphio:|☩| Urna hæc, Viator!| Magni Viri exuvias claudit.| Heic jacet| Joſephus Ignatius Claus| SS. Theol. Licentiatus, Revmi ac Sermi S.R.I. Princ. Elect.| Archiepiſc. Revir. & Epiſc. Auguſt.| Conſiliarius eccleſiaſticus,| Sigillifer libere reſignatus,| Tum Pœnitentiarius major.| Poſt adminiſtratas cum laude & fructu| Quatuor Parochias| In Hirſchbach, Oberndorf,| Kaufbeurn, & Biberbach,| Ruralis Capituli Weſtendorfenſis Decanus,| Et Decanorum decus,| Ad Senatum eccleſiasticum Auguſtanum accitus,| Eccleſiæ Colleg. ad S. Gertrudem| Canonicus, Senior, Sacerdos Jubilæus,| Concionator celeberrimus,| Qui| Spicilegio ſuo lectiſſimo, orbi notiſſimo,| Præconibus utiliſſimo,| Manipulos fructus centeſimi ex Agro dominico| In Horreum cæleſte portavit.| Vere Pius & Miſericors| Pauperibus in Chriſto,| Et Chriſto in Pauperibus| Dextram nunquam clauſit,| Apertam semper habuit.| His, & Eccleſiis,| Quas| Rexit, Auxit, Ornavit, Ditavit,| Plura florenorum millia| Vivens donavit, moriens legavit.| Transmiſit cælo animam| Aetat. 84. Die 25. Julii. A° 1775.| Tempore meſſis| Ad frumentum Electorum vocatus.| Aeternam ſibi apud Poſteros| Memoriæ famam| Promeruit.| Mori enim in memoria hominum non poteſt,| Qui beneficentia emit immortalitatem.| R. I. P.| Doctrinæ Noſtri ac pietati debentur ſequentia Opera, typis excuſa.| I. Vita A.R.D. Antonii GINTHER (a) Theologiæ Licentiati, Decani & Parochi ad S. Crucem in Biberbach. Invenitur hæc ad calcem Operis dicti Antonii GINTHER, cui titulis: Unus pro omnibus. h.e. Chriſtus Jeſus Dei Filius pendens in ligno pro homine indigno. 4. Auguſtæ.| II. Manductio ad BARZIÆ (b) Excitatorem chriſtianum, ſeu Sermones Miſſionales, ad Dominicas & Feſta per annum reducti & applicati. fol. 2. Vol. Auguſtæ.| III. Spicilegium Concionatorium, h.e. Cunceptus marales pro cathedra ad inſtruendam in Fide chriſtiano-catholica plebem, ad extirpanda vitia & implantandas virtutes, ex præſtantiſſimis Auctoribus collecti. fol. 4. Vol. Auguſtæ.| IV. Spicilegium Catechetico - Concionatorium, i.e. Cunceptus exegetici pro Dominicis & Feſtis. fol. 4. Vol Auguſtæ.| V. Spicilegium univerſale Sacro - Profanum, in X. Libros, & III. Partes diſpartitum, Indice concionatorio auctum. fol. Auguſtæ.| VI. Dies ſancta pii Sacerdotis, i.e. Modus & Ordo vivendi por Viris eccleſiaſticis in ſæculo degentibus. Acceſſit Diſſertatio in illa S. JO. CHRYSOSTOMI verba: Non arbitror, inter ſacerdotes multos eſſe, qui ſalvi fiant; ſed multo plures, qui pereant. 8°. Auguſtæ. 1757.| Hoc Opuſculum tecto nomine edidit.| VII. Conjectura prognoſtica, phyſico-moralis, aſcetica. 8. Auguſtæ. 1767. In hac ex perverſis mindi moribus, finem illius imminere, contendit. Neque huic Opuſculo ſuum nomen præfixit.| VIII. Der an vilen Orten eingeladene Gaſtprediger, oder zerſchiedene Predigten an den Feſttagen Chriſti, Mariæ und anderer Heiligen, wie auch bey Primizen und Ordens - Profeſſen. fol. Augspurg. 1752. Secunda editio anno 1767. prodiit.| Ceterum de præſtantia & utilitate Spicilegiorum Concionatorii, & Catechetico - Concionatorii vel inde judicare licet, quod illa non ſolum Auguſtæ ſæpius cuſa, ſed etiam in oris exteris, puta Venetiis & alibi, recuſa fuerint, avideque excepta."
  3. Johann Georg Meusel: Lexikon der vom Jahr 1750 bis 1800 gestorbenen teutschen Schriftsteller. Im Verlag Gerhard Fleischer d. J., Leipzig 1805, p. 133.
  4. Franz Schmid: Volkstümliche Predigten für alle Sonn- und Festtage des Kirchenjahres und die Fastenzeit. Von Joseph Ignaz Klaus. Ausgewählt und aus dem Lateinischen neu bearbeitet von Franz Schmid, Pfarrer und Schulinspektor., erschienen in vier Bänden bei der Herderschen Verlagsbuchhandlung, Freiburg im Breisgau, 1901
  5. Placidus Braun: Geschichte der Bischöfe von Augsburg. In der Moy’schen Buchhandlung, Augsburg 1815, Band 4, Seite 644 (Referenz bei Google Book Search)
  6. Anton Ginther: Unus pro omnibus, hoc est: Christus Jesus dei filius pendens in ligno pro homine indigno .... Georg Schlüter und Martin Happach, Augsburg 1726
  7. Klement Alois Baader: Das gelehrte Baiern oder Lexikon aller Schriftsteller, welche Baiern im achtzehnten Jahrhunderte erzeugte oder ernährte. In der Johann Esaias Seidelschen Kunst- und Buchhandlung, Nürnberg und Sulzbach, 1804, Seite 384f. (Referenz bei Google Book Search)